De meest voorkomende rechtsvorm voor instellingen zonder winstoogmerk is de stichting of de vereniging. Kenmerkend is de aanwezigheid van een bestuur enerzijds en een uitvoerende werkorganisatie onder leiding van een directeur of beheerder anderzijds. Onder de verdeling van taken en bevoegdheden tussen bestuur en directie bestaan er uiteenlopende opvattingen die tot uitdrukking komen in verschillende bestuurstijlen. Bestuursstijlen kunnen dan ook geordend worden en met behulp van de volgende 4 bestuursmodellen worden getypeerd:
- Executief bestuur: Kenmerkend is dat dit bestuur rechtstreeks invloed uitoefend op het uitvoerende werk. Daarnaast voert dit bestuur deze werkzaamheden tot op een zekere hoogte zelf uit.
- Beleidsvormend bestuur: Dit bestuur houdt zich bezig met de constituerende leiding. De dagelijkse en de dirigerende leiding ligt bij de directie. Dit model stelt de volgende eisen aan de bestuurders:
- Voldoende tijd beschikbaar hebben
- Daadwerkelijk beleidsbepalend bezig willen zijn
- Een gefundeerd inhoudelijk oordeel kunnen vormen over de belangrijkste beleidskwesties.
- Voorwaardenscheppend bestuur: Dit bestuur houdt zich bezig met het nemen van beslissingen over het voorwaardenscheppend beleid. Beslissingen betreffende het professionele beleid worden overgelaten aan de directie
- Toezichthoudend bestuur: Dit bestuur laat de gehele beleidsvorming over aan de directie. De directie is zowel met de constituerende taak als met de dirigerende taak belast. Het bestuur vervult primair een adviserende en toezichthoudende functie. Soms worden aan het bestuur statutair bepaalde limitatief opgesomde bestuursbevoegdheden toegekend
Taken van het Algemeen bestuur zijn:
- Benoeming, schorsing en ontslag van directieleden
- Vaststellen van begroting en jaarrekening
- Recht tot statutenwijziging en ontbinding van de rechtspersoon
- Benoeming van een accountant
- Goedkeuring van een aantal belangrijke directiebesluiten.
Bron: Keuning en Eppink Management en Organisatie
Bron: https://www.juist-advies.nl/juist-doen/het-bestuur/bestuursmodellen-stichting
Bron: https://managementplatform.nl/bestuursmodellen/04/11/2020